15. Yüzyılda Sanat ve Deneyim

Michael Baxandall'in ilk kez 1972'de yayimlanan ve sanat tarihi disiplininde çigir açan kitabi, 15. yüzyil Italyan resmi üzerine titiz bir inceleme olmasinin yani sira, belli bir dönemde yaratilmis resimlerden yola çikarak o dönemin toplumsal tarihini okumanin yollarini gösteriyor. Inceledigi erken Rönesans eserleri üzerinden,
dönemin stiliyle gündelik hayat arasindaki iliskiyi ortaya çikariyor. Örnegin, ölçüm bilgisiyle perspektif algisini, dans figürleriyle estetik figürasyonu kiyasliyor.
Baxandall, sanatin üretilmesi kadar, alimlanmasini da toplumsal ve ekonomik hayata bagliyor. Modern sanat tarihinin temel kategorisi olan “stil” gibi, “begeni”nin de gündelik hayattan türedigini savunuyor. Gündelik hayattaki görsel beceri ve yeteneklerin islevlerinden arindirilarak, sanat deneyiminde bir oyuna dönüstürülmesinden kaynaklandigini gösteriyor.
Baxandall, “stil”in toplumsal hayattaki temellerini kesfederek, bu kavrami formalist tarihlerin askin metafiziginden sökmeyi basarmistir. Böylece toplumsal sanat tarihinin kurulmasinda bir öncü olmustur. Bir 15. yüzyil resmi, toplumsal iliskilerin biriktigi bir çökeltidir. Bir yanda resmi yapan ya da en azindan gözetimi altinda yapilmasini saglayan ressam, diger yanda da ressamdan onu yapmasini isteyen, bunun için gerekli mali kaynagi saglayan ve tamamlandiktan sonra bir biçimde kullanmayi düsünen bir baskasi vardir. Iki taraf da, ticari, dinî, algisal, yani genis anlamiyla toplumsal kurumlara ve geleneklere bagli çalisir.
- Michael Baxandall