Başlangıçtan Günümüze Türk Kelacıları

Arap ve Fars kökenli toplumlar gibi Türkler de İslâm'a girdikten sonra çeşitli ilim dallarında eserler vermiş, öğrenciler yetiştirmiştir. İslamî tefekkür müktesebatı olarak da adlandırabileceğimiz Kelâm ilmi bunlardan biridir. Toplumların, kendi tarih ve gelenekleriyle yoğurup şekillendirdikleri düşünce tarzı ve bilgi birikimlerini dinî görüşlerine de yansıttıkları bilinen bir gerçektir. Bu çalışmamızda Türk kelâmcılarının biyografilerini, eserlerini ve Kelâm ilmindeki yerlerini ortaya koymayı amaçladık. Böyle bir çalışmanın metodik bazı problemlerinin olduğu, bu ilim erbabınca da bilinen bir husustur. Ayrıca böyle bir çalışmada her zaman eksiklerin bulunması kaçınılmazdır. Maksadımız etnik anlamda Türk olan kelâmcıların tespit ve tanıtımını yapmak değil, Türk-İslâm kültürü içinde yetişen Kelâm bilginlerinin biyo-bibliyorafilerini ele alarak bu ilme yaptıkları katkıyı ortaya koymaktır. Çalışmamız, İlahiyat Fakültelerindeki seçmeli “Türk Kelâmcıları” dersi ve Kelâm alanında araştırma yapacak olan gençler dikkate alınarak hazırlanmıştır. Çalışma, giriş ve dört ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümü, kelâm tarihine kısa bir bakışı içermektedir. Birinci bölümde, Osmanlı öncesinde yetişen Türk kelâmcılarından bahsedilmiştir. İkinci bölümde, Osmanlı dönemi Kelâm âlimleri, hayatları, eserleri, Kelâm ilmindeki yerleri ve haklarında yapılan çalışmalar ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, doğrudan Kelâmcı olarak nitelenmeyen, ancak Kelâm alanında eser vermiş Osmanlı âlimlerine değinilmiştir. Dördüncü bölümde ise, Türkiye'de Kelâm ilminin gelişip yerleşmesine katkısı olan ve önemli eserleri bulunan bazı günümüz Türk kelâmcılarından bahsedilmiştir. Çalışmamızın bu alanda kaynak eser olma özelliği kazanarak önemli bir boşluğu dolduracağını umuyoruz.