Bizans III Gerileme ve Çöküş Dönemi (MS 1082-1453)

Bizans otokrasiyle idare ediliyordu, bastaki imparator Havarilere es, Tanri'nin yeryüzündeki temsilcisi, tüm tebaasinin hayatini avucunda tutan yari ilahi bir varlikti. Bu imparatorlardan bazilari kahramandi, bazilari da canavar; fakat asla silik degillerdi. Sadece bundan ötürü bile bu kitabi yazmak sürekli bir zevkti, fakat mütevazi anlamda, bir borcun ödenmesiydi ayni zamanda. Bizim medeniyetimiz Dogu Imparatorlugu'na ne kadar çok sey borçlu oldugunu asla yeterince degerlendiremedi. Hiristiyanligin bu Dogu Kalesi olmasaydi, Avrupa'nin VII. yüzyilda Sasani ordularina, VIII. yüzyilda Bagdat Halifesi'nin ordusuna karsi sansi olur muydu? Bugün hangi dili konusuyor ve hangi tanriya tapiyor olurduk? Kültürel alandaki borcumuz da çok büyüktür. Barbar istilalari ve Roma'daki imparatorun düsüsünden sonra, Bati Avrupa'daki ögrenme isigi, tek tük manastirdaki titrek alevler disinda, sönmüstü. Alev alev yanmayi sürdürdügü ve klasik mirasi korudugu yer Bosphoros kiyilariydi. Antik Çag hakkindaki bilgilerimizin çogu -özellikle Yunan ve Latin edebiyati ve Roma hukuku- Constantinopolis'in âlimleri ve yazmanlari olmasaydi sonsuza degin kaybolacakti.JOHN JULIUS NORWICH