Bulgar Gözüyle Edirne

Azizlerin yasamöykülerinden kronige, öyküden romana, ama özellikle ani ve gezi notu türlerinde Edirne'yle ilgili Bulgar edebiyatinda yüksek sayida taniklik çikar karsimiza. Edirne'yle ilgili tanikliklarin, kentin 19. yüzyilin ortalarina dogru Bulgarlar açisindan önemli bir ticaret, egitim ve kültür merkezi olarak gelismeye baslamasiyla arttigini görürüz. Tanikliklarda artik kentin konumu, tarihsel geçmisi, güncel durumu, sosyal yasami, dini mabetleriyle ilgili bilgi ve verilere, hatta tasvirlere yer verilmeye baslanir. Örnegin Konstantin Fotinov (1790-1858) Kisaca Genel Dünya Cografyasi (1843) adli kitabinda, Trakya bölgesini tanitirken Istanbul'dan sonra en çok Edirne'ye odaklanir. Mihail Macarov da (1854-1944), gezi notu ve anilarinda 1860'li, 1870'li yillarin Osmanli Edirne'sini ustaca canlandirir. Derlememizde yer alan Dobri Minkov ise (1856-1942) anilarinda Edirne vilayet merkezinde 1870'in baslarinda düzenlenen Umumi Meclis toplantisini anmakla yetinmeyerek, kentin mahalleleri, toplumsal yasami, tarihsel anitlari, bunlarla ilgili yaygin söylenceler, Bulgarlara ait egitim ve din kurumlari hakkinda da yalin bilgiler verir. Bir baska yazar, Petir Karapetrov da (1845-1903) Edirne'de geçirdigi 1878-1879 yillariyla ilgili anilarini bütün ayrinti ve canliligiyla aktarmaya çalisir. Hakkinda çok az sey bildigimiz Andon Dimitrov'un anilari da 1878-1879 yili Edirne'sini kapsar. Çalismamizda yer alan metinler kentteki egitim, yayincilik, kültür ve ticaret hayatiyla ilgili bilgiler de içerir. Bu anlatilarda Osmanli idaresi hakkinda bazen övgü, bazen de elestiri ve yergilere rastlariz. Ama her seye ragmen 1870'li yillarin Edirne'sinde etnik katmanlar arasinda iyi iliskiler egemendir. M. Macarov, P. Slaveykov, D. Minkov, P. Karapetrov ve A. Dimitrov'un bu kitapta bir araya getirilen ani ve gezi notlari 1870'ler Edirne'sini bütün özgünlügü, renkliligi ve canliligiyla günümüze aktariyor.