Büyük Kur'an Tefsiri (10 Cilt) (1.hm)

Hafýz Ýsmail bin Ömer bin Kesir bin Dav bin Der el-Kureþi el-Busravi ed-Dýmeþki eþ-Þafii. Ýbn Kesir diye tanýnýr, lakabý Ýmadüddin, künyesi Ebul-Fidadýr. Hadisçi, müfessir, tarihçi ve fakihtir. Þam yakýnýnda Busranýn Cendel kasabasýnda doðdu. Sonra yedi yaþýnda biraderi ile beraber Þama gitti. Orada eðitim gördü ve yetiþti. Þaban ayýnda orada vefat etti. Ýbn Teymiyenin yanýnda Sufiler mezarlýðýna defnedildi. Ýbn Kesir pek muteber bir alimdir. Birçok ilimlerde adeta mütebahhir (derya gibi) idi. Tefsirde, hadiste eþi yoktu. Ýbn Þahneden ve Ýshak Amididen hadis dinledi; Burhan Fezariden, Ýbn Teymiyeden ve daha birçok meþhur alimlerden fýkýh ve diðer dersler almýþtýr. Kendisinden de Ýbn Hacer Askalani gibi meþhur zatlar ders almýþlardýr (Ömer Nasuhi Bilmen, Büyük Tefsir Tarihi, 2 / 570, madde, 255).Asrýnda ilmî riyaset kendisinde idi. Hadis metinleri ezberinde idi. Hakkýnda istihzarý kesir, nisyaný kalil (ezberi çok, unutmasý yok) denilmiþtir. Kendisi hadis hafýzý idi. Hafýz; metin ve senedleriyle yüz bin hadisi bilip ezberlemiþ olan, bunlarýn ravilerini, hayat hikayelerini ve cerh ve tadil (kritik) yönleriyle bilen hadis alimi demektir. Bunu elimizdeki tefsirinde ve Camiül-Mesanid adlý eserinde açýkça görmekteyiz. Daha hayatta iken eserleri büyük raðbet görmüþ, günümüze kadar elden ele dolaþmýþtýr. Özellikle tefsirinin tahkikli ve tahkiksiz onlarca baskýsý yapýlmýþtýr.Eserleri: 1-Camiül-Mesanid ves-Sünen. Kütüb-i Sitte ile dört Sünenin (Ebu Davud, Tirmizi, Nesei ve Ýbn Mace) hadislerini bir araya getirmiþtir. Hadis metinlerini senedli olarak ihtiva eder, sekiz cilttir. Salih Ahmed et-Tavil bunun üzerinde 1985 yýlýnda Medine-i Münevverede doktora yapmýþtýr. Bunun tahkikli basýmý baþlamýþ ve dört cildi çýkmýþtýr. 2-et-Tekmîl fi Marifetis-Sikati ved-Duafai vel-Mecahîl. Beþ cilttir. Hadis ravileri hakkýndadýr. Önemli bir tabakat kitabýdýr. 3-el-Bidaye ven-Nihaye. On cilttir. Tarih-i Kamil tarzýnda olup 738 hicri yýlýna kadar olan vakalarý kaydetmiþtir. 14 cilt halinde basýlmýþtýr. Aslýnda bu, el-Bidaye kýsmýdýr. En-Nihaye kýsmý da iki cilt halindedir. Bu son iki cilt ahir zamanda vuku bulacak fitne ve hadiselerden bahsetmektedir. Katip Çelebi bu kitap hakkýnda þu bilgileri vermektedir: Bunu yazarken kitaba, sünnete dayanmýþtýr. Geçmiþ zamanlarý anlatmaktadýr. Rivayetlerin doðrusunu, yanlýþýný, Ýsrailiyat ve saireyi ayýrmýþtýr. Hicretten sonrasýný sýrasýyla yýllara göre vermiþtir. Bedreddin Ayni onu Tarihül-Bedrde özetlemiþ, Ýbn Hacer de onu kýsaltmýþtýr. Mahmud bin Muhammed bin Dilþad tarafýndan da Türkçeye çevrilmiþtir. Ziriklinin elindeki bir nüshanýn sonunda elyazýsýyla þöyle bir icazeti vardýr (el-Alam, 1 / 320):Eceztühüm ma kad suiltü, biþartihiVe katibuhu Ýsmail Ýbn Kesir.(Þartýna riayet etmekle nakli için onlara icazet verdim.Yazan: Ýsmail bin Ýbn Kesirdir).4-Buhari Þerhi. Tamamlayamamýþtýr. Bu tefsirde ona çok göndermede bulunmaktadýr.5-Tabakatul-Fukaha eþ-Þafiiyye. Kendi hayatta iken bir yazmasý (749) Þestrbiti kütüphanesinde bulunmaktadýr. 6-el-Ýctihad fi Talebil-Cihad. Yazma halindedir. Katip Çelebinin ifadesine göre bunu Frenklerin Ýyas kalesini kuþatmalarý üzerine Emir Mencik için yazmýþtýr. 7-Ýhtisaru Ulumil-Hadis. Aslý Ebu Osman eþ-Þehrizuri Ýbn Salahýn Mukaddimesidir. Usûl-u Hadise dairdir. Ahmed Muhammed Þakir tarafýndan el-Baisül-Hasis ila Marifeti Ulumil-Hadis adýyla basýlmýþtýr. 8-Ýhtisaru Siyreti- Nebeviyye. Bu da el-Fusul fi Ýhtiyari Siyretir-Resul adýyla tahkikli olarak basýlmýþtýr. 9-Zikrü Mevlidi Resulillah sallallahu aleyhi ve sellem ve Radaihi. Efendimizin mevlidine dair bir risaledir. Bu konu ile ilgili rivayetleri vermiþ, daha çok siyret kitaplarýna dayanmýþtýr. Bu da Þamda 1407 / 1987 yýlýnda tahkikli (edisyon kritik usulü ile) basýlmýþtýr. 1-Tefsirül-Kuranil-Azim. Tercümesini yaptýðýmýz bu eser. Bu adý ve çaðrýþýmlarýný iyi anlayabilmek için kelimelerine bakalým: Kuran, tefsir, hadis (çünkü bu, hadislere göre bir tefsirdir). Kuran: Peygamberimiz Muhammed Mustafa sallallahu aleyhi ve selleme indirilen, Mushaflarda yazýlan, okunmasý ile ibadet edilen ve benzeri yapýlamayan kelamdýr. Hadis: Hazreti Peygamberin sözleri ve onunla ilgili bütün haberlerdir. Daha açýkçasý þöyledir: Resulullah sallallahu aleyhi ve selleme nisbet edilen her türlü söz, fiil, takrir ve halleridir. Tefsir: Kuran-ý Kerimdeki kelimelerin, ayetlerin mazmunlarýný (içeriðini) hükümlerini, kýssalarý, muhkem ve müteþabih olanlarýný, nasih ve mensuhlarýný ve nüzul sebeplerini kendilerine açýkça delalet eden lafýzlar ve tabirler ile izah etmektir. Ýþte bu tefsirde bütün bunlar en mükemmel þekilde yerine getirilmiþtir. Önce ayetler yine ilgili ayetlerle açýklanmýþtýr. Çünkü Kuran-ý Kerimin bazý ayetleri bazý ayetlerini izah ve tafsil eder. Bu cihetle mücmel ve muhtasar ayetlerin güzelce anlaþýlmasý için o husustaki mufassal ayetlere müracaat edilir. Bu suretle de Kuran-ý Kerimin bazý ayetleri bazý ayetlerini tefsir etmiþ olur. Bu da tefsirin her yerinde açýkça görülür. Hadislerle tefsirine gelince, zaten kitabýn baþ özelliði budur ve kategorisinin (mesur tefsirin) gereði de budur ki o da hadis ve bilhassa üçüncü asra kadarki nakillerle tefsir etmektir. Bu da tefsirin her yerinde görülür. Ayeti tefsir etmek için ilk müfessirlerden nakiller yapýlýr, hadisler ve eserler getirilir. O kadar çok hadis ve nakil getirir ki insan hayret eder ve artýk yeter diyecek hale gelir. Bu uzatmaya kendisini þöyle mecbur tutar, der ki, bir meselenin izahý için ne kadar bilgi ve görüþ lazýmsa onlar verilmeli ve mesele vuzuha kavuþturulmalýdýr. Aksi takdirde büyük bir kusur iþlenmiþ olur. Katip Çelebi de bu konuda bize þu bilgileri vermektedir: Ýbn Kesir tefsiri on ciltlik büyük bir eserdir. Hadislerle ve sahiplerine dayalý nakillerle tefsir etmiþ, gerektiði yerde cerh ve tadil ilmine göre kritik yapmýþtýr (Keþfuz-Zunun, 1/439). Katip Çelebinin de, hacimli dediði bu eseri, Mýsýrlý Ahmed Muhammed Þakir beþ cilt halinde özetlemiþ ve ona Umdetut-Tefsir anil-Hafýz Ýbn Kesir adýný vermiþtir. Kitap ayrýca Üstad Þeyh Muhammed Nesib Rifai (ölümü, 1413 / 1992 m) tarafýndan da Tefsirül Aliyyil Kadir Lihtisari Tefsiri Ýbn Kesir adýyla kýsaltýlmýþtýr. Günümüzde de Muhammed Ali es-Sabuni tarafýndan üç cilt halinde ihtisar edilmiþtir. Dr. Subhi Salih de tefsirimizin þu özelliklerini belirtmiþtir: Bu; sahabe, tabiin ve tebe-i tabiine kadar uzanan mesur tefsir türündendir. Bu çalýþma, Ýbn Cerirle baþlamýþ, Ýbn Kesir ise onu birçok yönden geçmiþtir. Çünkü senetlere çok dikkat edilmiþ, basit bir ibare kullanýlmýþtýr. Fikirler gayet açýktýr (Mebahis fi Ulumil Kuran, s. 290-291). Biz de bu basitlik özelliðini kaybetmemek için tercümemizde açýk bir dil kullanmaya gayret ettik. Bizim bu tercümemiz, orijinal olup kýsaltma da deðildir, üzerine ilaveler yapýlmýþ da deðildir. Tercümemizin bu haliyle þu özellikleri vardýr: Tam metindir. Arapça beyitler atlanmaksýzýn dikkatlice tercüme edilmiþtir. Rivayet zinciri atýlmamýþtýr. Ravilerin adlarýnýn zikredilmesinden bereket umulmuþtur. Hadisler de tahriç edilmiþtir. Son olarak tefsirin özelliklerini yedi madde halinde sýralamak mümkündür: 1-Ayetler tefsir edilirken naslara dayanmasý. 2-Ayeti önce genel olarak manalandýrýp sonra çeþitli görüþleri açýklamasý.3-Ayetten hükümler çýkarýrken sebeb-i nüzulü beyan etmesi.4-Hadis ve eserleri verip ravilerini ve kaynaklarýný göstermesi. 5-Görüþleri beyan edip uygun olmayanlarý reddetmesi ve bunlar arasýnda tercih yapmasý. 6-Nasih ve mensuhu zikretmesi.7-Ehl-i kitaptan ve israiliyattan uzak durmasý. Gerek senetler zikredilirken ve gerek hadisler tahriç edilirken bol miktarda hadis kritiði terimlerini kullandýðý ve amel bakýmýndan gerekli olduðu için, kitabýn baþýna hadis ýstýlahlarý sözlüðü koymak zorunluluðu hasýl olmuþtur. Bu duygularla bu naçiz çalýþmamýzdan bizi, okurlarýmýzý ve bütün emeði geçenleri yararlandýrmasýný Yüce Mevlamýzdan niyaz ederiz. Doç. Dr. Abdülvehhab Öztürk