Ebu Yakup Sekkaki'nin Gramer ve Belagat Anlayışı

Ebu Yakup Sekkâki Miftahu'l-Ulum adlı eseriyle Arap belagatinde çığır açmış bir dilbilimi âlimidir. Müellif ve eseri, Doğu/Harezm belagat ekolünün teorik ve sistematik yaklaşımını temsil etmektedir. Sekkâki bu eserinde dil ilimlerini ilmü'l-edeb kavramı altında tasnif etmiştir. Bu bağlamda ilmü'l-edeb; sarf, nahiv ve belagat ilimlerini kapsamaktadır. Sekkâki, iştikak, sarf ve nahiv gibi gramer konularını inceledikten sonra belagati meani ve beyan şeklinde iki ana bölüm olarak tasnif etmiştir. Onun bu tasnifi sonraki dönemlerde temel bir şablon olarak kabul edilmiştir. Bunların dışında -belagat ilmine bağlı olarak- istidlal, had, aruz, kafiye ve şiir gibi dil ve edebiyat ilimlerine de değinmiştir. Müellif, böylece kavramsal ve teorik düzeyde belagati ayrı bir ilim olarak yetkinleştirmiştir. Bunu yaparken mantık ilminin kavram, tanım, önerme ve tasnif yönteminden de faydalanmıştır.
Bu çalışma, Sekkâki'nin gramer ve belagat anlayışına ışık tutmayı hedeflemektedir. Eserde, alanında uzman akademisyenlerin hazırladığı on bir bölüm yer almaktadır. Bu bağlamda Ebu Yakup Sekkâki'nin hayatına, ilmî kişiliğine, dil ilimlerindeki yerine, sarf, nahiv ve belagat (meani, beyan, bedi) anlayışına ayrıntılı olarak yer vermektedir. Bunların yanı sıra Sekkâki'nin fesahat ve i‘caz anlayışı, belagat tasavvurunda mantık-belagat ilişkisi, klasik ve çağdaş dönemlerde kendisine yöneltilen eleştiriler ve değerlendirilmesi eserde tartışılan diğer konu ve hususlardandır.