Hikaye ve Romanlarında Ahmet Mithat Efendi

Ali Muzaffer'in “Kitab-i Matbuat-i Osmaniyenin dibâce-i iftihari Ahmet Mithat Efendi'dir.” cümlesin­deki mukaddime, önsöz ya da baslangiç anlamina gelen “dibâce” kelimesi, mübalagali olmaktan daha çok, bir gerçegi ifade etmekte­dir. Matbaa kurmasi ve isletmesi, her alanda sayisiz kitap ve risale nesretmesi ve Osmanli toplumunu okumaya alistirmasi gibi büyük emekleri düsünülünce, Ahmet Mithat Efendi'nin Osmanli yazi hayatini içeren bir kitabin önsözü olarak nitelendirilmesi hiç de abarti olarak algilanmaz. Ahmet Mithat Efendi, Osmanli Imparatorlugu'nun hayat hikâye­sinin yeniden yazildigi bir devre aittir. Tanzimat ile baslayan modernlesme hareket­lerinin getirdigi otorite boslugu ve kargasa ortami içerisinde Ahmet Mithat Efendi, gerek gazete yazilari gerek edebi eserleriyle bu süre­cin daha az hasarla atlatilmasina yardimci olmus ve bir anlamda boslugu dolduran bir baba rolü üstlenmistir. Bu tespit, Ahmet Mithat Efendi'den bahsedilirken kullanilan “Efendi Babamiz” tabirinin ne kadar dogru oldugunu da göstermektedir. Salim Çonoglu; Türk Edebiyatinda hayati ve eserleri arasindaki iliskinin en belirgin oldugu yazarlardan Ahmet Mithat Efendi'nin ürettigi metinlerle kendi hayati arasindaki yogun geçislilikleri göstererek onun hayatina kendi eserlerinin penceresinden bakmamizi sagliyor.