İADESİZ - Dünyada Türk İmajı Tarih Ders Kitaplarındaki Durum

Çağdaş eğitim tarihi, gençlerin karmaşık dünyayı anlamalarına yardımcı olmak için, özellikle tartışmalı konuları tarafsız ve dengeli bir şekilde incelemelerini sağlayaca entelektüel becerilerle donatmayı amaçlar. Bu sebeple yazılan ders kitaplarının da ötekileştirmeyen/dışlamayan bir dili ve içeriği benimsemesi beklenir. Bu durum, hem insan hak ve özgürlüklerinin hem uluslararası hukukun hem de çağdaş demokrasinin bir gereği olarak kendini gösterir. Buna karşın tarih ders kitapları, yazıldığı ülkenin/toplumun egemen görüşlerini mutlaka yansıtır. Bu, bazen doğrudan kalıp yargıları içerirken, çoğu zaman çok katmanlı sosyo-kültürel ve tarihsel temeller üzerine inşa edilen komplike bir anlatımla sunulur. Son derece kompleks ve interdisipliner materyaller olan tarih ders kitapları, ülkelerin hem kendi hem de ötekilerine dair imge ve bir anlamda bunların toplamı olan imajları öğrenmede önemli kaynaklardır. Dünyada Türk İmajı başlıklı bu kitapta, 38 ülkenin lise tarih ders kitaplarında Türklerin/Osmanlıların nasıl yer bulduğu sorusuna cevap bulunmaya çalışılmıştır. Osmanlı coğrafyası başta olmak üzere, dünyanın kuzeyinden-güneyine, doğusundan-batısına kadar pek çok önemli ülkeyi kapsayan çalışma, dünyada Türk imajının genel bir fotoğrafını ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Bu amaçla Yunanistan, Bulgaristan, Makedonya, Bosna-Hersek, Sırbistan, Hırvatistan, Kosova, Romanya, Macaristan, Polonya, Suriye, Ürdün, Mısır, İran, İsrail, Suudi Arabistan, Ermenistan, Almanya, Danimarka, Avusturya, Fransa, İngiltere, İspanya, Rusya, Çin, Hindistan, Malezya, Endonezya, Japonya, Güney Kore, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, ABD, Arjantin, Kolombiya ve Avustralya tarih ders kitapları incelenmiştir. Her bir bölümde, ilgili ülkenin genel eğitim-tarih eğitimi politikalarından kısaca bahisle, Türk ve Osmanlı tarihiyle ilgili konuların nasıl işlendiğine odaklanılmıştır. Olumlu ve olumsuz örneklerinin doğrudan sunulmasına ve bu örneklerden hareketle sonuç-değerlendirme yapılmasına dikkat edilmiştir.