İç Mimarlıkta Malzeme ve Detay

Doç.Dr. Genco Berkin tarafından başta iç mimarlık, mimarlık öğrencileri olmak üzere, meslek hayatına yeni adım atan tasarımcı ve uygulamacılar düşünülerek hazırlanan İç Mimarlıkta Malzeme ve Detay YEM Yayın tarafından yayımlandı. İç Mimarlıkta Malzeme ve Detay'da, tasarımcılara, detay ve malzeme ekseninde, tasarım sürecini destekleyecek eksiksiz bir donanım kazandırma hedefiyle (örneğin mobilya tasarlayabilmek için gerekli donanımları; ergonomi, malzeme, konstrüksiyon, mensucat, yüzey işlemleri, renk bilgisi) tüm veriler yalın ve kolay anlaşılabilir bir biçimde aktaran Genco Berkin, kitabı hazırlama gerekçesini ve içeriğini şöyle özetliyor: “İç mimarların işlevsel ve estetik mekânlar yaratabilmeleri için kullanacakları malzemeye ait üretim ve biçimlendirme yöntemlerine hâkim olmaları gerekmektedir. Doğru malzemenin doğru yerde ve doğru biçimde kullanılması iyi tasarımı getirir. Her gün yeni bir malzemenin üretildiği ve kullanıma sunulduğu bir ortamda, tasarımcı, en azından doğal ve yapay üretilmiş malzemelerin başlıcalarının hammaddelerini ve bunlar üzerinde uygulanan işlemleri bilmek zorundadır. Malzemeyi, mukavemet, korozyon ve estetik yönden ele alıp optimum bir şekilde kullanarak, bir problemin giderilmesine veya işe yarar hale getirilmesine “detay çözümlemesi” denir. Detay, tasarımcının teknik ve estetik yeterliliğini ortaya koyar. Detayın herhangi bir kısmındaki aksaklık, malzemenin korozyona uğramasına ya da deformasyonuna yol açar. Bu aksaklık görsel ya da işitsel olarak da tezahür edebilir. Görmeyi sağlamak için sezgi ve keşif yeteneklerimizi harekete geçirmemiz gerekir. Böylece bakmak, anlamakla eşdeğer olur. Tasarımcı, görsel dağarcığını, üretim ve varoluş dinamikleri silsilesini irdeleyerek geliştirir. Tasarımcı, parça-bütün ilişkisini kavrayabilmek için, doğayı ve yapay çevreyi incelemekle mükelleftir ve tüm gördüklerini çizerek hafızasına kaydeder. Tasarımda, parçadan bütüne ya da bütünden parçaya gidilir. Malzemeler arası geçiş, birbirini tamamlama, parça bütün uyumu, doku ve yüzey ilişkisi, ayrım noktası ve birleşme çizgisi (datum) tasarımın vazgeçilmez unsurlarındandır. Bu unsurların ele alınışı detay çözümlemesi işlemini ortaya çıkarır. Detay, ruh ve zihin arasındaki uzlaşıdır. Detay, insanlar üzerinde bir düzen hissi uyandırır. Bu his, malzemeler arasındaki hiyerarşi ve iletişimden kaynaklanır. Detay, biçimlenebilmek için, kimi zaman yapım gereksiniminden kimi zaman da malzeme özelliğinden esin bulur. Detay her şeyden önce kullanılan öğenin performansını artırır; dayanım süresini uzatır. Tasarımcılar için detay, işlevle birlikte estetik kaygıların harmanlanmasıdır. Örneğin, bir yemek odasında yer alan masa detayı, şömine ve duvarın uzantısı şeklinde belirmiş büfeden ayrı düşünülemez. Her bir mobilya ve iç mimari öğe aynı dili konuşmalı, birbirlerinin rolünü destekleyerek bir şey anlatmalıdır. Tasarımcı, detayın yanı sıra mekân organizasyonunu da tasarlamak zorundadır. Çünkü detay ve mekân, kullanım amacını ortaya koyan ve eşgüdümlü ilerleyen tasarım süreçleridir. Her mekânın bir yardımcı mekâna ihtiyacı vardır. Bu, mutfak için kiler ve barbekülü teras iken, yatak odası için giysi odası ve ebeveyn banyodur. Modern mimarinin son temsilcilerinden Louis I. Kahn, bu fikri “hizmet alan mekân” ve “hizmet eden mekân” olarak nitelemiştir. İç mimarlar, mekân oluşturmakla kalmaz aynı zamanda mobilya tasarlayarak günlük hayatı kolaylaştıran ve güzelleştiren etkiler gerçekleştirir. İtalyan tasarımcı Luigi Colani, mobilya ve mekânı her zaman birlikte ele alarak kendine yeni bir dünya tasarlamıştır. Colani, tasarımları için 3.000'e yakın prototip yaptırmıştır. Tasarımcı, sağladığı hizmette, konfor kriterleri altında kullanıma yönelik mekân ve mobilya ürünlerini işverenin beğenisine sunar. Başlıca iç mimari konfor kriterleri, hava kalitesi, doğal ışık yeterliliği, ısı dengesi ve ergonomidir. Tasarımcı tüm bu kriterleri yerine getirebilmek için malzemenin en uzun ömürlüsünü ve en az zararlısını seçmelidir. Malzemeleri korumak amacıyla çok fazla kimyasal kullanılmaktadır. Bunlarla birlikte, malzemeyi doğal yollardan uzun ömürlü kılan ürünler de bulunmaktadır. Ancak doğal ürünler kimyasallar kadar etkili değildir. İç mimara düşen görev, bu dengenin doğru kurulması olacaktır. Bu kitapta, malzeme seçimi sürecinde tasarımcının hangi unsurlara dikkat etmesi gerektiği birçok noktada belirtilmiştir. Örneğin bir kapıyı tasarlarken kullanılacak malzeme hakkında alınan kararlar ve detay gereksinimleri dahi özenle açıklanmıştır. Bununla birlikte iç mimaride kullanılan öğelerin birbiriyle uyumlu tasarlanması gerekliliği de belirtilmiştir. Süpürgelik ve kapı pervazı birleşimleri mekân tasarımlarında en önemli detay çözümlerinden biridir. Her malzeme fiziksel bir oluşumu işaret eder. Tasarımcılar, duvarları, zeminleri ve tavanları oluşturup kaplarken bu fikri göz önünde bulundurmak zorundadır. Bununla birlikte, malzemeye daha fazla müdahale edip, çeşitli aletlerle onu işleyerek farklı dokular (yüzey pürüzlülüğü, mat/yarı mat/parlak görünüm) kazandırma imkânı vardır. Bu kitapta iç mekân tasarımına yönelik 40 ayrı tasarım öğesi, hammaddenin işlenişi, malzeme seçiminde tasarımcının dikkat etmesi gereken konular ve şantiyede uygulanabilecek en uygun detay çözümlemesi bir araya getirilerek okuyucuya aktarılmıştır. Konular işlenirken, “Detaylı İmalat Bilgisi” başlığı altında, malzemelerin doğalarına uygun ve konumlandırılacakları ortama göre biçimlendirilmelerini sağlayan yöntemler ele alınmıştır. Bazı malzemelerde biçimlendirmenin yanında üretim yöntemleri de okuyucunun bilgisine sunulmuştur. Benzer şekilde, “Uygulama Detayı” başlığı altında, günümüze kadar yapılagelmiş pragmatik detay çözümlemeleri verilmiştir. Bu detay önerileri muhtemel örneklerden sadece birini içermektedir. Tasarımcı bu örnekleri değiştirip geliştirmelidir. Çünkü kitapta verilen çizimler ve açıklamalar tamamen rehber niteliği taşımaktadır. Kitapta tasarımcılar için gerekli olan tüm tasarım parametreleri ele alınmıştır. Örneğin mobilya tasarlayabilmek için gerekli donanımlar; ergonomi bilgisi, malzeme bilgisi, konstrüksiyon bilgisi, mensucat bilgisi, yüzey işlemleri bilgisi ve renk bilgisi. Tüm bunlara ek olarak, mobilya tarihi de konuların içine yerleştirilmiştir. Kitabın içeriği, iç mekân tasarımı yapanlara, detay ve malzeme ekseninde, tasarım sürecini destekleyecek ve eksiksiz bir donanım kazandıracak şekilde hazırlanmıştır. Mimarlık sanatının yanı sıra iç mimarlık konusunda da tasarımlarını yücelten Charles Rennie Mackintosh, Frank Lloyd Wright, Le Corbusier, Vedat Tek ve Carlo Scarpa gibi tasarımcılar, malzemeyi detayla taçlandırmış; bu sayede mobilyayı ve mimari öğeleri mekân ile bütünleştirmişlerdir. Detay, hayatın normlarına verdiğimiz önemi gösterir. Yukarıda sayılan isimler detayı motife dönüştürdükleri için başarı kazanmışlardır. Böylece gereksiz süslemeden de kaçınmışlardır. Bu kitap sayesinde tasarımcılar, malzeme üretim yöntemlerini ve detay uygulamasını birlikte düşünüp; mekânı oluşturan her türlü elemanı, adeta mekânın bir parçasıymış gibi ele alabileceklerdir.”