II. Meşrutiyet Dönemi Fikir Hareketleri ve Türk Edebiyatına Yansımaları

II. Mesrutiyet Dönemindeki Osmanlicilik, Islamcilik, Türkçülük, Baticilik gibi fikir hareketlerinin genel olarak çökmekte olan Osmanli Devleti'nin nasil kurtarilabilecegi düsüncesinden dogdugunu görmekteyiz. Aslinda bu fikir hareketleri ayni zamanda devletin kurtulusu için birer çözüm önerisi olarak karsimiza çikmaktadir. Her fikir hareketi kendi düsünce dünyasindan içinde bulunulan kötü duruma çare aramaya çalismistir. Içinde bulunulan devir ve gelismeler, bu savaslar asrinin aslinda milliyetler ve ulus devlet asri oldugunu göstermistir. Türkler, Osmanli Devleti'nin kurucu unsuru oldugu için milliyetçilik cereyanina sonuna kadar temkinli yaklasmislar ve içlerinde yasayan tüm unsurlar bagimsizliklarini ilan ettikten sonra millî ruhlarini arayarak milliyetçiligi yükselen degerleri olarak düsünmeye baslamislardir. Fuad Köprülü Türk Yurdu dergisinde bu düsüncesini "Türkler bir ruh-i milli ariyor." diyerek ifade etmistir. Netice itibariyle Riza Tevfik Bölükbasi'nin ifadesiyle mesrutiyet fikrinin yilmaz savunuculari olan Ittihat ve Terakki Partisi 'Bir çürük iplige hülyalar dizmek' ten öteye geçememistir. Fakat bu dönem daha sonra kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin fikri temellerinin atildigi bir laboratuvar olmasi, herkes için çikarilacak dersler içermesi ve düsünce hürriyetinin en üst düzeyde olmasi yönüyle önemini günümüzde de korumaya devam etmektedir. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulus felsefesi ve fikrî temelleri ancak bu döneme iyi bir sekilde nüfuz edilerek anlasilabilir. Iste bu eser dönemde fikirleriyle önem arzeden ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulus felsefesinde de dogrudan ve dolayli etkisi görülen Mehmet Âkif, Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin, Mehmet Emin Yurdakul, Tevfik Fikret, Abdullah Cevdet, Kiliçzade Ibrahim Hakki, Yusuf Akçura, Gaspirali Ismail, Ahmet Agaoglu, Müfide Ferit Tek, Ahmet Hikmet Müftüoglu, Aka Gündüz gibi sahsiyetler etrafinda dönemin kültür, sanat ve edebiyat hayatindan örnekler ortaya koyarak fikri farkliliklarimiza ve zenginliklerimize bir bakis denemesidir. Ne kadar farkli fikirler ve çözüm önerileri olursa olsun Türk milletinin gerektiginde çevresinde birlesecek ortak degerler yaratma becerisini göstermesi bakimindan da ayrica önemlidir.(Tanitim Bülteninden)