İslam Birliği ve Mustafa Kemal

Osmanlı Devletinin 1. Dünya Savaşı öncesinde Müslüman toplumların birliğini tesis etmek üzere oluşturduğu siyasete Panislamizm, İttihad-ı İslam gibi değişik isimler verilmiştir. Konu hakkında yazılan makaleler ve araştırma metinleri, Panislamizm ve Panturanizmi bir düşünce ve eylem birlikteliği olarak değerlendirmekte ve izlenen bu iki farklı politikanın neden başarısız olduğuna dair yorumlar sunmaktadır. Prof. Dr. Metin Hülagü, Panislamizm ve Panturanizmi ilk defa İngiliz Dışişleri Arşivlerinde saklanan belgelerin verdiği bilgiler ışığında inceliyor; Osmanlı Devleti ile Mustafa Kemalin Milli Mücadele yıllarında uyguladığı politikaların perde arkasını anlatıyor. Mustafa Kemal, Osmanlı Genelkurmayının emriyle İslam Birliği için yola çıktıİlk defa yayınlanan bu belgelerde, yakın tarihi yeniden yorumlamamıza sebep olacak birçok bilgi yer alıyor. Bunlardan en önemlisi, hilafet projeleri hakkında yazılanlar. Kitaptaki belgeleri incelediğimizde ve Prof. Dr. Hülagünün belgeler üzerinde yaptığı zihni egzersizi takip ettiğimizde; Osmanlı Devletinin son yıllarında, Arapların bağımsızlığı, hilafetin yeni bir şekle sokulması, Müslüman toplumlar arasında İslam Birleşmiş Milletlerinin oluşturulması gibi konularda radikal kararlar alındığını görüyoruz. Mustafa Kemalin, Osmanlı Genelkurmayının emriyle, Şerif Hüseyinin oğlu Emir Faysalla yaptığı anlaşma, bu kararlardan sadece bir tanesi. Emir Faysal ve Mustafa Kemalin imzaladığı bu belgeye göre, Türkler ve Araplar işbirliği yapacak, İngilizler ve Fransızlar Müslüman coğrafyadan kovulacak ve nihayetinde Araplar kendi bağımsız devletlerini kuracaklardır. Osmanlı Halifesinin Müslümanların Emiri sıfatı devam edecek, bu bağımsız Arap devleti, Osmanlı Halifesine bağlı ve sadık kalacaktır. Kitabın en önemli bölümlerinden biri de, Milli Mücadele yıllarında Mustafa Kemal Paşanın İslam coğrafyasında yaptığı gizli faaliyetler… Kuvay-ı Milliye komutanları ile Arap, Hintli, Kürt, Afgan kabile liderleri, aşiret reisleri vs. arasında yaşananlar, Türkiyede okutulan tarihten çok farklı bir Milli Mücadele Tarihinin yazılabileceğini gösteriyor. Sivas Kongresini düzenleyen grubun, aslında İslam Birleşmiş Milletlerini oluşturmak üzere gizlice kurulan Muvahhidin Cemiyeti olduğunu tarih meraklıları ilk kez bu kitapta öğreniyor. Kitabın son bölümde yer alan, Mustafa Kemalin Silah Arkadaşları isimli İngiliz istihbarat raporu, tarih meraklıları için ilginç bir fişleme örneği. İsmet İnönüden Rauf Orbaya, Kazım Karabekirden Ahmet Ağaoğluna kadar bir çok isim hakkında İngiliz istihbaratçılarının hazırladığı bilgiler, bu raporun içinde yer alıyor. Milli Mücadele liderlerinin ruh ve karakter yapıları, hobileri, hedefleri bu İngilizlerin gözünden ilk kez gün ışığına çıkıyor. İslam Birliği ve Mustafa Kemal, tarih meraklılarını ve araştırmacıları tatmin edecek ciddi bir arşiv çalışması ve kaynak eser niteliği taşıyor.