Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Türkiye'de İlköğretim ve Müfredat Programları

Osmanlı Devleti'nin Tanzimat'tan itibaren şekillenen ilköğretim anlayışı İİ.Abdülhamid, İİ. Meşrutiyet, Milli Mücadele ve Cumhuriyet dönemlerinde ilkokul müfredatları açısından tarihsel sürecin seyriyle doğrudan bağlantılı olarak ilerlemiştir. Avrupa devletlerinde 18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren hız kazanan laik yapıya ve milli egemenlik ilkesine dayanan okul programları, Osmanlı Devleti'nde ancak 1908 Meşruti hareketiyle eğitimin her kademesinde kendini göstermeye başlamıştır. Devletlerin laikleşmesi, egemenliğin kaynağının ve kullanımının milli egemenlik ilkesi çerçevesinde eskiden olduğundan farklı bir yapıya kavuşması ilkokul müfredatlarında köklü bir dönüşüme sebep olmuştur. Savaş ekonomisinin uygulandığı yıllarda çocuklarda vatandaşlık bilincinin yerleşmesinde önemli rol oynayan 1913 ilköğretim müfredatı, Milli mücadele yıllarında Osmanlı Devleti Hükümeti'nin Ankara Hükümeti'ne tüm kurumlarıyla bağlandığı Saltanat'ın kaldırılmasına kadar olan süreçte uygulanmaya devam ederken, 1922 yılında T.B.M.M. Umur-ı Maarif Vekaleti tarafından hazırlanan “Ilk ve Orta Mektepler Müfredatı”, 1922-1924 yılları boyunca uygulanmıştır. 1924'te yayınlanan Cumhuriyet'in ikinci müfredatı ise bir geçiş programı olma özelliği gösterse de müfredat Türk toplumunun ihtiyaçları ve vatandaşlık bilincinin yerleştirilmesi olgusu dikkate alınarak hazırlanmıştır. 1926 Ilk Mektepler Müfredatı Cumhuriyet'in gereklerine ve niteliklerine uygun olarak hazırlanmış, programın 1927'de ikinci baskısı yapılmış, 1930'da daha önce ayrı basım olarak yayınlanan irtibat cetvellerinin de eklenmesiyle 1930 Ilkokul Programı adı altında 1936 yılına kadar 10 yıl boyunca kullanılmaya devam etmiştir. Elinizdeki kitap, ilköğretimin tarihsel süreçte geçirdiği evreleri incelemektedir. Kitapta 1913, 1922, 1924 ve 1926 ilkokul müfredat programlarının tam transkipsiyonlarına erişmek mümkündür.