Osmanlı İslam Tasavvuru

Osmanli tecrübesi Islâm medeniyetinin kemâl devri ve Müslümanligin olgunluk noktasidir. Islâmlasma sürecinden baslayarak vücûd bulan Müslümanlik tarzini, Islâm'in ta kendisi olarak gören Osmanlilar; Hanefî-Mâtüridî gelenegin açtigi zeminde harekete geçerler. Gazzâlî basta olmak üzere Râzî, Ibnü'l-Arabî, Mevlânâ, Yûnus Emre, Ibn Haldûn, Teftâzânî ve Cürcânî etrafinda yeni bastan tesekkül etmenin imkânlarini yoklarlar. Mevcut gelenegi tazeleyerek bir ileri asamaya tasiyan bir usûl çerçevesinde yol alirlar. Gerisin geriye dönerek ileriye dogru akarlar. Zaman zaman terazi kirilip sirâze kopsa da onlar, aklî olmayi esasli bir vasif hâle getirirken hissî bir noktaya dogru gitmekten de çekinmezler. Mücerret manzûmeler bütünü olarak kalip hissiyâta dönüsemeyen fikrin hayata tasarruf edemeyecegini çok iyi bilirler. Onlara göre nübüvvet nasil Hazret-i Muhammed'de hitâma ve kemâle erdi ise milletler de Osmanli ile hitâma ve kemâle ermistir. Elinizdeki çalisma inanç sisteminden hareketle Osmanli dünya görüsünün veya dînî düsüncesinin mâhiyetini ortaya koyma yolunda atilan mütevazi bir adimdir.