Osmanlı / Uçbeyliği'nden Devlet-i Aliyye'ye

Irk, din, kültür, örf ve âdet ile bulundugu cografî ortam bakimindan Anadolu'daki diger beyliklerden farkli olmayan Osmanli Devleti'nin kisa zamanda tarihin akisini degistirecek kadar büyüyüp gelismesinin bazi sebepleri olmalidir. Kurulus döneminde diger beyliklere göre esamisi okunmayacak kadar küçük olan bu uç beyligini yücelten ve onu döneminin en kudretli devleti haline getiren dinamikler nelerdi? Osmanli'yi diger beyliklerden ayiran hangi özelliklerdi? Anadolu'daki diger beyliklerin fazla büyüyememe ve tarihte önemli isler basarmama sebepleri nelerdir? Osmanli Beyligi ile onlar arasindaki fark ve özellikler nelerdi? Osmanli niçin gelisip büyüdü? Osmanlilar, o beyliklerden farkli olarak hangi özellikleri tasiyorlardi?Iste bütün bu sorularin cevaplari, günümüz tarihçisinin zihnini mesgul etmeye devam etmektedir.Bir beylik olarak ortaya çikisindan itibaren bünyesinde, dönemin ekonomik, kültürel ve sosyal sartlarin gerektirdigi degisiklikleri yapmaktan çekinmeyen Osmanli Devleti, saglam temeller üzerine bina edip gelistirdigi ve kemâl mertebesine ulastirdigi müesseseleri vâsitasiyla uzunca bir hükümranlik dönemi geçirme imkâni buldu.Bu devlet, "destanlarda görülen âsumanî heykeller gibi, basi kürre-i arzin bir kitasina yaslanmis, vücudu bir baska kitasina sarilmis, ayaklari ise baska bir kitasina uzanmis" heybetli bir vücuda benzemekte idi.Günümüzde, sosyal, ekonomik ve hatta dinî çatismalari ile siyasî istikrarsizlik merkezi durumuna gelen Ortadogu cografyasinin, Osmanli yönetimi altinda uzun süre baris ve huzur içinde yasadigi düsünülecek olursa, Osmanli Devleti tarihinin, gerek dünya, gerekse Islâm tarihi açisindan sahip oldugu degerin önemi, daha iyi anlasilmis olacaktir.