Özel Görelilik Kuramı

ABDde Macar-Litvanya kökenli göçmen bir Yahudi aileye doğan David Bohm(1917-1992) 20nci yüzyılın en önemli kuramsal fizikçilerinden biridir. Felsefeye,nöropsikolojiye ve Manhattan projesine katkıları da dikkate alınan BohmunModern Fiziğe getirdiği yeniliklerden biri büyük ölçüde felsefi düşüncelerdendoğduğunu söylediği quantum fiziğinin nedensel yorumu idi. Bohm CaliforniaÜniversitesinde kuramsal fizik grubunu yöneten Robert Oppenheimer ile vePrinceton Üniversitesinde Albert Einsteinile yakın işbirliği içinde çalıştı. Radikalpolitik görüşleri nedeniyle Manhattan Projesinde etkin olarak yer almasınaizin verilmeyen Bohm daha sonra McCarthy dönemi sırasında kovuşturmayauğradı. 1952de ABDyi terk etti ve ilkin Brezilyada, daha sonra İngilterede fiziköğretmenliği yaptı.David Bohmun Kuramsal Fizik üzerine Londra Üniversitesi Birbeck Kolejindeverdiği derslerden oluşan bu kitap başlıca Özel Görelilik Kuramının temelindeyatan kavramsal yapı üzerine bir araştırmadır. Yalnızca temel cebir ve trigonometribilgisi gerektiren matematiksel yapısı ile, çalışma görelilik kuramı üzerinepopüler yorumlar arasında en iyilerinden biri olarak kabul edilir.Bu kitabın genel amacı görelilik kuramını birleşik bir bütün olarak sunmak,kabul edilmesinegötüren nedenleri açığa çıkarmak, temel anlamınıolanaklı olduğu ölçüde matematiksel-olmayanterimlerde açıklamak, vetam imlemlerini anlamamızı güçleştiren örtük sağ-duyu sayıltılarındankimilerinin sınırlı doğruluklarını ortaya sermektir.Görelilik Kuramı salt bir kuram olduğu için realite ile ilişkisi açık bir sorudur. Görgülfiziğin realiteye ilişkin bir modeller ardışıklığı sürecinde gelişmesi ölçüsünde,Einsteinın görelilik kuramlarını mekanikte bir sonsöz olarak almak bilimselgelişim kavramının kendisi ile geçimsizdir. Modern Fiziğin iki birincil kuramı,Görelilik ve Quantum kuramları, henüz yalnızca kuramlar oldukları için, henüzBilim kavramına uygun olmadıkları çünkü sağın kavramsal tutarlıktan yoksunoldukları için, daha öte gelişim sürecindeki geçici basamaklar olduklarını ancakdaha yüksek, daha eksiksiz modellere izin verdikleri ölçüde tanıtlayabilirler:Einsteinın özel görelilik kuramı yalnızca genel kurama bir yaklaşıklık sağladığıiçin bile olsa bütünüyledoğru olamaz. Ve Einstein genel göreliliği,elektrodinamiği ve öğesel parçacık kuramını yaklaşıklıklar ve sınırlayıcı durumlarolarak kapsayacağını umduğu daha genel bir birleşik alan kuramıiçin araştırmaya giriştiği zaman, örtük olarak genel kuramın bile bütünüyledoğru olmadığını kabul etmiş oldu. Bundan başka, klasik mekaniğin çok ayrıbir kuram türü olan quantum mekaniğinin bir yaklaşığı ve sınırlayıcı durumuolması anlamında yanlış olduğu gösterilmiştir. Ve şimdi öyle görünürki yürürlükteki öğesel parçacık kuramının, quantum mekaniği ile birlikte,henüz bilinmeyen daha da genel yeni bir tür kurama salt bir yaklaşıklıkolması anlamında yanlış olduğunun gösterilmesi olasıdır (ÖGK, s. 114).David Bohm Fiziği salt soyut niceliğin bir bilimi olarak, bir tür modern Pisagorculukolarak görmedi. Yalnızca matematiksel formülleri alarak onları daha dasoyut biçimlere dönüştürmek ve bu arada arkalarındaki düşünceleri gözardıetmek bugün popüler yöntem olsa da, fiziğin amacı deneylerin sonuçlarınıdoğru olarak tahmin edecek formüller üretmek değildir. Matematiksel formalizmdoğaya ilişkin bilgimizin asıl özünü anlatmaz. Realite salt sayı olmaktandaha çoğudur. Matematik üzerine bu vurgunun ve fiziğin adım adım çoğunlukladenklemler üzerine konuşma alışkanlığına kaymasının nedeni quantumkuramının ve görelilik kuramının hiçbir zaman fiziksel kavramların terimlerindeyeterli olarak anlaşılmaması idi (Science, Order and Creativity, 1987, s. 4, 5).David Bohm fiziğin kavramsal sorunlarını ciddi felsefi düzleme yükseltti. Hegelin felsefesi üzerine, özellikle Mantık Bilimi üzerine çalışması, onu kavrayışı,ve onu kendi geliştirdiği quantum kuramında kullanması Hegelin felsefesininyalnızca sözde dil felsefelerinden değil ama boş Hegelciliklerden de ayrı olarakgerçekte ne ile ilgili olduğunu gösteren önemli bir ölçüttür. Aziz Yardımlı