Pierre Belon Seyahatnamesi

Gabriel de Luetz, ya da daha bilinen adıyla Gabriel d'Aramon, Fransa Kıralı I. François'in Fransa Kıralı II. Henri, diplomat Gabriel d'Aramon'u 1546'da büyükelçi olarak İstanbul'a yolladı. Büyükelçinin maiyetinde bir grup bilim insanı da vardı. Bunlardan 1517 doğumlu Pierre Belon zoolojiye büyük ilgi duyduğu için Felemenk ve İngiltere'ye gitmiş memleketine döndüğünde Vittenberg Üniversitesinde, ünlü bitkibilimci Valerius Cordus'un yanında eğitim görmüştü. 1542'de Paris'te tıp eğitimi de gören Belon, Cardinal François de Tournon'un eczacısı olduktan sonra masraflı seyahatler yapma fırsatına kavuştu. Döneminin bilim insanları gibi aynı anda farklı disiplinlere ilgi duyuyordu, coğrafya, zooloji, botanik, antikçağ bunlardan bazılarıydı. 1551-1555 arasında yedi kitabı yayınlanmıştı. Büyükelçi Gabriel d'Aramon'un maiyetinin bir mensubu olarak Osmanlı İmparatorluğu topraklarını görmesi ise Les observations de plusieurs singularitez et choses memorables trouvées en Grèce, Asie, Judée, Egypte, Arabie et autres pays estranges... adlı eserini 1553'te yayınlamasıyla sonuçlandı. Belon İstanbul'a 1547'nin mayıs ayında gelmiş, ağustos ayına kadar burada kaldıktan sonra Mısır'a gitmek üzere gemiyle yola çıkmıştı. Mısır, Arabistan, Filistin, Suriye üzerinden Anadolu'ya dönen yazar, ilk uğrak yeri Antakya'dan sonra İskenderun Körfezi'ni dolaşarak Adana'ya, buradan da Konya, Akşehir ve Afyonkarahisar'a gitmişti.

Muhtemelen ağır kış koşulları nedeniyle 1548 baharına kadar Afyonkarahisar'da kalan Belon yeniden yola çıkarak Kütahya, Bursa, Mudanya üzerinden İstanbul'a dönmüştü. Elinizdeki kitap Belon'un yukarıda adını zikrettiğimiz eserinin Türkiye coğrafyasıyla ilgili bölümleriyle sınırlı bir çevirisidir. Metin bu nedenle yirmi birinci bölümden başlamakta, ardından elli dokuzuncu bölüme atlanmaktadır. Birinci Kitap, bölümlerinde bundan sonra herhangi bir atlama olmadan 76. bölümle sona ermektedir. İkinci Kitap ve Üçüncü Kitaplarda bulunan ve günümüz Türkiye coğrafyası dışında kalan yerlere ait anlatılar çevrilmemiştir. Bu seyahatnameyi yayınlamamızı bize öneren ve metindeki yüzlerce bitki adının Türkçe karşılıklarını bulmamıza yardım eden mutfak tarihçisi Priscilla Mary Işın'a ve eserin Türk musikisiyle ilgili bölümlerini yayına hazırlayan ve notlayan müzik tarihçisi Ersu Pekin'e sonsuz teşekkürlerimizle.