Seki’nin Mor Menevşeleri

Seki'nin evleri üçer beser dönüm bahçeler içindedir. Bahçelerin kenarlari 60 cm eninde yesil anglarla çevrilidir. Bahçenin kenarlari hiç sürülmez. Bu anglara elma, ceviz, ayva, igde, armut, erik agaçlari dikilirdi. Bahçelerin ortasi sürülür, buralara sebzeler (fasülye, dari, domates, pirasa, havuç, yerelmasi, lahana) dikilirdi. Bahçelerin anglarinda kendiliginden mor menevseler çikardi. Mor menevseler nedense ayva agaçlarinin diplerini çok seviyorlardi. Seki'nin bahçeleri kaynak sulari ile sulanir, Menevselerin tohumlari bu sularla gelip ayva diplerine yerlesirlerdi. Eskiden Toros Daglari'ndan gelen derelerin kenarlari mor menevselerle dolu oluyordu. Çocuklugumuzda baskalarinin bahçelerine menevse "çalmaya" giderdik. Hayatimda en çok "çaldigim" sey menevsedir. Bu zamanda Seki'nin bahçelerinde ne mor menevse kaldi ne de yerli meyve agaçlari kaldi. Bu yüzden Seki ile özdeslestirdigim mor menevsenin kitabimda yasamasini istedim. -Esin Türkmen- Kitabin adiyla baslayan, içerigiyle süren bir zamanda yolculuga çiktim. Öncelikle adi etkiledi beni. Menevse, Karacaoglan gibi nice halk ozanina konu olmus, türküler yakilmis bir çiçektir. Biraz özlemi, yitip gitmisligi, geçmisi çagristirdigindan içinden hüzün geçer. Brezilyali büyük yazar Jorge Amado "insanin anayurdu çocuklugudur" der. Bu çok anlamli, derin ifade beni hep etkilemistir. Insan yasi ilerledikçe daha çok geçmisine dönüyor, siginiyor, hatta sariliyor sanki. Yetmise dayayinca yasam merdivenini daha fazla çikmak istemiyor! Esin, Köy Enstitüsü çikisli ögretmenlerin yetistirdigi, bizim kusagin çaliskan, kültürlü, birikimli ögrencilerindendir. Ögrenciyken, ögretmenken, emekliyken de sorgulayan, okuyan gerçek bir cumhuriyet kadini ve aydinidir. Çocukken Seki bana, sirtini daglara vermis, ayaklarini sonsuz ovaya uzatmis bir canli gibi gelirdi. On kilometre derinligi ve genisligiyle sigir otlattigimiz yemyesil ova, çocuklugun verdigi mekan kavrami farkliligiyla öyle düsünmeme yol açiyordu sanirim. Iste Esin ögretmenin anlattigi insanlar böyle bir cografyanin ürünü. Benim de bildigim tanidigim en yakin akrabalarimdan konu komsuya dek birçok insan var. Birbirleriyle iliskilerini, çeliskilerini, esprilerini kendilerine özgü yerel agizla, otantik yapilariyla çok güzel aktarmis. Büyük usta Yasar Kemal'in Yusufçuk Yusuf romaninin girisinde söyledigi "O güzel insanlar, o güzel atlara binip gittiler" tanimina uygun bu insanlari, yaziya geçirerek yitip gitmelerini önlemis. -Mehmet Atay-