Serdar Mahmut Tarzi Han ve Anıları - Afgan Aydınlanmasının Mimari

1839'da Ingiliz ve Rus ordularinin isgale giristigi topraklarda yasayan asiretler, isgalciler karsisinda birlesir. Afgan kimliginin ortaya çikisi ve merkezi yönetimin kurulusu bu mücadele süreciyle birlikte yürür. Serdar Mahmud Tarzi Han, genç ülkesinin kadim kültür merkezi Gazne'de dogar. Ingiliz kukla yönetiminin, Tarzi 17 yasindayken Hindistan'a sürgün ettigi ailesi buradan Sam'a geçince, onun da hayati degisir… Mahmud Tarzi Sam'da kuvvetli bir devlet gelenegiyle ve Jön Türklerin aydinlanmaci fikirleriyle tanisir. Sürgünlügü bitip ülkesine döndügünde zengin fikir dünyasiyla hanedanin dikkatini çeker. Projelerini hayatageçirmesiyse 1919'da Emanullah Han'in tahta çikisiyla mümkün olur. Genç Türkiye Cumhuriyeti'nde yasanan devrimler, Afganistan'da da Tarzi sayesinde hizla karsilik bulur, egitim devriminin ve parlamenter monarsinin mimari olarak ülkesinin belleginde yer eder. 1929'da tutucu bir darbeyle yine sürgün edilir, Afganistan'da reformlardan geri adimlar atilirken Tarzi Türkiye'ye yerlesir. Bu çalismanin eksenini olusturan anilarini ölümünden önce Istanbul'da kaleme alir. Süleyman Özmen gazeteci, yazar, seyyah, egitimci, devrimci ve basarili bir diplomat olan Mahmud Tarzi'nin yasamini, Afganistan tarihiyle birlikte ele alarak unutulmus bir tarihe isik tutuyor.