Şerh-i Belagat

Tanzîmat döneminde modern tarzdaki okulların müfredâtında yer alan edebiyat bilgileri ve belâgat derslerinde okutulmak üzere şekil ve üslûp açısından nisbeten daha modern, Türkçe belâgat kitapları yazılmıştır. Ahmed Hamdî'ninBelâgat-ı Lisân-ı ‘Osmânî'si, Ahmed Cevdet Paşa'nınBelâgat-ı ‘Osmâniyye'si gibi, belâgatı -geleneğe uygun olarak- “me‘ânî-beyân-bedî‘” şeklinde tam kadro halinde ele alan, bunun yanında nesir ve şiir örneklendirmelerinde tamâmen Türkçe örnekleri kullanan kitaplarla, Recâizâde Mahmûd Ekrem'inTa‘lîm-i Edebiyyât'ı gibi batıdaki rhétoriquei de belâgat çerçevesine dâhil edip kullanan daha batılı belâgat kitapları arasında onlarca eser kaleme alınmıştır. Bu belâgat kitapları geneldeMekteb-i Hukûk,Mekteb-i Mülkiyyegibi okullarda okutulan edebiyat ve belâgat gibi derslerin ders notlarının bir araya getirilip bastırılması ile ortaya çıkmıştır. Ahmed Cevdet Paşa'nınMekteb-i Hukûk'ta verdiği belâgat dersi notlarının bir araya getirilip 1882 yılında basılmasıyla ortaya çıkanBelâgat-ı ‘Osmâniyye, Ahmed Cevdet Paşa'dan sonra aynı okulda ilgili derslere giren el-Hâcc İbrâhîm tarafından ders kitabı olarak okutulmuştur. el-Hâcc İbrâhîm derslerinde eseri ayrıntılı bir şekilde okutup şerh etmiş, ancak sâdece “mukaddime” bölümünün şerh notlarını 1884 yılındaŞerh-i Belâgatadıyla iki cüz hâlinde neşretme imkânı bulabilmiştir. Bu kitap,Şerh-i Belâgatüzerine hazırlanmış bir “yeniden neşir” çalışmasının ürünüdür, yani aslında, birbirini tamamlayan iki makâlenin bir kitap hâlinde yeniden neşri çalışması...