Sinema ve Psikanaliz 2 Kayıp ve Zaman

Bu derleme kayip nesnenin, öznedeki kaybin/eksikligin ve zamanin izini sürerek sinemada hangi renklerle, seslerle ve sessizlikle temsil edildigine odaklaniyor. Derlemenin giris bölümünde öznenin dogumundan ölümüne dek yas sürecini tetikleyen farkli kayip deneyimlerine deginiliyor:
“Baslangiçta kayip vardir! Insan yavrusu yasama gözlerini açtiginda rahim içi yasamin sagladigi huzurlu ve rahat ortami kaybeder; yasama aglayarak tutunur. Anne memesinden kesilmeyle devam eder kayiplarla dolu yolculugumuz; son nefesimizi verene dek! Yasadigimiz her bir kayip bizi kaçinilmaz bir sekilde yas sürecine sürükler; kayip karsisindaki kirilganligimizi ve çaresizligimizi gözler önüne serer ve ölümsüz birer varlik oldugumuza dair bilinçdisi fantezimiz darbe alir…”
Derlemede daha sonra zamanin anlami, zaman algisinin kökeni, zamanin geçisi ve yasam deneyimi arasindaki iliski üzerinde duruluyor. Bu bölümde ayrica psikanalizin zaman muammasini aydinlatmaya yönelik temel paradigmalari ve katkilari ile psikanalitik tedavi sürecinde zamanin nasil temsil edildigi gözden geçiriliyor; psikanalizin, zamanin algilanmasina iliskin derinlik yaratan bir deneyim oldugu vurgulaniyor:
“…Seansin basinda devrede olan, analizani düslemsel bir dünyaya sunanannesel zamanin tersine, seans sonunda varligi hissedilenbabasal zaman, onu iç gerçekliginden, düslemsel dünyasindan ayirir ve yeniden dis gerçeklige davet eder. Bu deneyim sonradan anlamlandirmayla yerini bulacak, islenecek ve derinlik saglayacaktir. Seansin zamaninin sona ermesi gibi, insanin kendi zamaninin da bir sonu vardir; yani o bir ölümlüdür, eksiktir, igdis edilmistir.Zaman içinde varlik olma,ölüme dogru bir varlik olmabilincinin gelismesini saglar. Zamana iliskin bütün bu deneyim süreci ruhsallikta zamanin dördüncü boyut olarak temsilinin olusabilmesinin yolunu açacaktir…”
Derlemede film tartismalari bölümü bir psikanalitik komedi filmiyle açiliyor: Jan Švankmajer'inHayatta Kalmak (Kuram ve Uygulama)filmini Andrea Sabbadini'nin yorumuyla sunuyoruz. Kayip temasina yer verdigimiz ilk bölümde Stephen Hopkins'inPeter Sellers'in Yasami ve Ölümü, Tim Burton'unBüyük Balik, Ingmar Bergman'inYaban Çilekleri,Özcan Alper'inSonbahar, Ouine Lecomte'unYepyeni Bir Hayatve Michael Radford'un1984filmleri psikanalitik açidan tartisiliyor. Ikinci bölümde ise Alain Resnais'ninHirosima Sevgilim, Peter Howitt'inRastlantinin Böylesi, Mike Leigh'inÖmrümüzden Bir Sene, Victor Erice'inYasam Hatti, Anne Fontaine'ninYasak Ask, Theo Angelopoulos'unSonsuzluk ve Bir Gün, Steven Speilberg'inYapay Zekâ, Harold Ramis'inBugün Aslinda Dündü, Spike Jonze'ninAsk, Peter Weir'inTruman Showve Marc Forster'inLütfen Beni Öldürmefilmleri zaman temasi baglaminda ele alinip yorumlaniyor.