Şizofreni-Hastalığı Anlamak ve Onunla Yaşamayı Öğrenmek

Kitabın hazırlanışında hastalığın adı üzerinde çok düşündüm.Hastalık 1911 yılında İsviçreli ruh hekimi Eugen Bleuler'in adlandırmasındanberi yüz yıldan uzun süredir bu adla anılmaktadır.122Sözcük anlamı akıl (freni) yarılması (şizo) ya da akıl bölünmesi olupinsanların çok da kabul etmek istemedikleri bir hastalık adı olarakbilim dünyasında kabul görmüştür. Şizofrenide en önemli sorunlardanbirisi hastaların toplum tarafındandamgalanmasıdır. Hastalığınkötü gidişli olduğu durumlarda (kuşkusuz hastaların önemli bir kısmıdüzelmekte ve iyileşmektedir) hastanın, ailenin, çevrenin ve toplumunyaşadığı sıkıntılardan dolayı hastalığa olumsuz bir bakış vardır.Ama bu olumsuz bakışın hastalığın adıyla birlikte davet edildiğinede dikkat etmemiz gerekiyor. Akıl yarılması ya da usyarılımı terimolarak insanların uslarında yarılmış, bölünmüş, parçalanmış bir usu/aklı çağrıştırmakta ve hastaların yaşadığı çıldırı durumlarıyla birleştiğindebu terim olumsuz bir anlam yüküyle belirmektedir. GerçiTürkçe konuşan bireyler için şizofreni adı, terim olarak ezberlenmişbir addır ve sözcük olarak anlamlı bir çağrışım oluşturmaz. Hastave hasta yakınlarının çoğu da hastalıkla ilgili olarak ya psikotik bozuklukya psikoz ya sinirsel hastalık ya depresyon ya da şizofen gibiadlar söylemekte ve hastalığı ancak uzmanların anlatımıyla ve kavrayabildiklerikadarıyla anlamaktadır. Toplum açısından bakıldığındahastalık basın-yayın organlarının sunduğu biçimiyle anlaşılmaktadır.Olumsuz sunumlar olumsuz bakışı doğurmakta ve damgalama içinşizofreni adının birlikte çağrıştırdığı olumsuz anılar beyinde kuvvetlibir çağrışım ağının oluşmasına yol açmaktadır. Hastaların ve yakınlarının bu hastalığın adını iyi öğrenmeleri veona göre tedavi ve önlem çalışmalarına katılmaları gerektiği ortadadır.İyi öğrenmenin yolu da anlaşılır sözcük ya da sözcüklerden oluşturulmuşterimleri kullanmaktan geçer. Ben, neredeyse 10 yıldır hemöğrenci hem hasta hem de aile eğitimlerinde bu hastalığı düşünce vealgı bozukluğu olarak adlandırıyorum. Hastalığın en temel belirtileribeynin düşünce ve algı dizgeleriyle ilgilidir. Şizofreni denince dünyanınher yerinde hastaların düşünce bozukluğu ve algı bozukluğunubirlikte yaşadığı durumlar usa gelir. Başkalarının inanmadığı düşüncelerolan sanrılar, anlaşılmaz düşünceler (düşünce dağınıklığı) vebaşkalarının işitmediği ya da görmediği şeyleri algılama anlamındavarsanılar şizofrenide temel belirtilerdir. Kuşkusuz yalnızca bu belirtilerdeğil, beynin düşünce üretme ve algılama dizgesi ile etkileşimdebulunan diğer dizgelerin etkilenmesiyle başka belirtiler de ortaya çıkar.Ancak önde gelen belirtilerin özelliklerine vurgu yapan bir adlandırmanındaha uygun olacağını düşündüğüm için ben bu hastalığıdüşünce ve algı bozukluğu olarak anlıyor ve anlatıyorum. Hastalarım,yakınları ve öğrencilerimden şimdiye kadar hep olumlu geribildirimaldım. Kitapta bu anlayışın yansımalarını göreceksiniz. Bununla beraberkitabın başlığında şizofreni adını kullanmayı sürdürdüm. Çünkü,hastalık ülkemizde uzmanlar tarafından bu adla anılmakta ve SağlıkBakanlığı'nın tanı kayıtlarında bu adla yer bulmaktadır. Bu nedenleher ne kadar daha anlaşılır bir terimlemeyle konuyu anlatsam da kitabınyeni baskısında da eski başlığı kullanmayı sürdürdüm. Kitapta yeralan hasta ve aile üyelerine ait olan sözler, eğer basılı bir kaynaktanalınmadılarsa, gizlilik ilkesi gereği onların izniyle ve adları değiştirilerekverildi. Olay örgüsü anlatılıyorsa yine gizlilik ilkesi gereği kimliklerdeğiştirildi.